www.polska.travel

Stare Miasto to najbardziej znana część Poznania, najstarsza dzielnica po Ostrowie Tumskim i Śródce, założona w 1253 roku na lewym brzegu Warty.

Centralnym punktem zabytkowej dzielnicy staromiejskiej jest Stary Rynek na planie kwadratu, otoczony kamienicami z pięknymi fasadami, reprezentującymi styl od gotyku po klasycyzm. Większość domów z XV wieku, spalonych w 1945 roku, do lat 60. starannie odbudowywano z wojennych zniszczeń. Ich fasady pochodzą z XVI – XIX wieku, w sieniach zachowały się pozostałości gotyckie. Szczególnie w sezonie na Starym Rynku rojno jak w ulu. To jedno z ulubionych miejsc. Przyjezdni i miejscowi przesiadują w restauracyjnych ogródkach rozlokowanych pod parasolami kompanii piwnych, zaludniają szykowne sklepy i sale Muzeum Narodowego.

Kto nie wie, jak spędzić czas udaje się po podpowiedź pod numer 59, gdzie w zabytkowej kamienicy Żupańskich, mieści się informacja turystyczna, a jej pracownicy uprzejmie dzielą się wiedzą na każdy temat. Ten, komu nie wystarczą informacje na miejscu lub pragnie gruntowniej zwiedzić miasto, indywidualnie lub grupowo – niezawodnie otrzyma przewodnika.

Do najważniejszych zabytków Starego Rynku należy renesansowy ratusz, przez wieki siedziba władz miasta, z zachowanymi wczesnogotyckimi piwnicami. Po pożarze w 1536 roku, odbudowany w latach 1550-55 w stylu renesansu północnowłoskiego przez architekta Jana Baptystę Quadro, później kilkakrotnie restaurowany. Szczególnie okazała jest fasada wschodnia z półkolistymi arkadami w formie trójkondygnacyjnej loggi zwieńczonej attyką z trzema wieżami. Na bocznych ścianach i attyce umieszczono wizerunki władców Polski. Dekoracje malarskie stanowiły metaforę kodeksu postępowania i cnót, jakimi powinni być wierni urzędnicy i rajcy miejscy. Nad zegarem umieszczonym w fasadzie ukazują się w południe koziołki, popularny symbol miasta. Wieża ratuszowa ma 61 metrów wysokości, z jej szczytu rozlega się hejnał.

Obecnie w ratuszu mieści się Muzeum Historii Miasta Poznania. Na pierwszym piętrze znajduje się reprezentacyjna Sala Odrodzenia, określana niekiedy jednym z najcenniejszych wnętrz renesansowych po północnej stronie Alp. Po południowej stronie ratusza zlokalizowane są domki budnicze z 1535 roku z podcieniami na słupach piaskowcowych. Przykład szeregowej zabudowy targowej. Zaopatrywali się tu mniej zamożni klienci, stąd dawniej zwano ją budami śledziowymi. Obecna nazwa nawiązuje do siedziby Bractwa Budników, która znajdowała się w kamienicy pod numerem 17, oznaczonej herbem skomponowanym z trzech palm i śledzia. Obok, charakterystyczny punkt spotkań poznaniaków, pręgierz z 1535 roku, barokowa fontanna Prozerpiny z roku 1766 i klasycystyczny budynek odwachu z 1784 roku, który użycza obecnie pomieszczeń Muzeum Powstania Wielkopolskiego. W renesansowym budynku dawnej wagi miejskiej, rozebranym w 1890 roku i odbudowanym w 1960, mieści się Pałac Ślubów.

W kamienicy pod numerem 45 znajduje się Muzeum Instrumentów Muzycznych, prezentujące instrumenty ze wszystkich kontynentów. Po zachodniej stronie rynku, wyróżnia się pośród zabytkowych kamienic, pałac Działyńskich z końca XVIII wieku. W innych kamieniczkach wokół ratusza otwarto lokale gastronomiczne, rozrywkowe i usługowe.

W sąsiedztwie Starego Rynku należy zwrócić uwagę na cenne zabytkowe budowle. Pałac Górków, własność magnackiej rodziny w XVI wieku, zbudowany w stylu renesansowym, z wewnętrznym dziedzińcem i krużgankami, na który prowadzi bogato zdobiony, kamienny portal. Obecnie pałac jest siedzibą Muzeum Archeologicznego, na dziedzińcu pałacu ustawiono obelisk faraona Ramzesa II świadczący o udziale poznańskich archeologów w badania starożytnej kultury egipskiej.

Na południe od Starego Rynku wznosi się zbudowany w latach 1651-1701, kościół farny świętego Stanisława Biskupa o harmonijnej architekturze barokowej i bogato dekorowanych wnętrzach, jedna z najwspanialszych budowli barokowych w Polsce. Do kościoła przylega rozległy zespól dawnego kolegium jezuickiego z pierwszej połowie XVIII wieku, w którym jest siedziba Urzędu Miasta Poznania. We wnętrzach, przewodnicy turystyczni kierują uwagę zwiedzających na obrazy świętych ‒ założyciela zakonu jezuitów Ignacego Loyolę oraz Stanisława Kostkę, pierwszego polskiego jezuitę ogłoszonego świętym. Przytaczają również garść faktów z przeszłości. Na przykład epizod z 1806 roku, kiedy przebywał tu przez trzy tygodnie Napoleon Bonaparte, który w uczestniczył w uroczystej mszy świętej, zorganizowanej w rocznicę jego koronacji oraz zwycięskiej bitwy pod Austerlitz, oraz wydarzenie kulturalne z roku 1828 odnotowane w kronikach z racji koncertów Fryderyka Chopina.

Opodal przy ulicy Wrocławskiej zachował się fragment muru obronnego ze strzelnicami.

Na zachód od rynku, w sąsiedztwie Góry Przemysława, na trasie zwiedzania Poznania znajduje się kościół pod wezwaniem świętego Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów, zbudowany w latach 1668-1730 o bogatym późnobarokowym wnętrzu z licznymi portretami staropolskimi. Kościół jest sanktuarium Matki Boskiej, której obraz wykonany przez franciszkanów Antoniego i Adama Swachów, umieszczono w drewnianym ołtarzu bocznym. Od strony ulicy Ludgardy prowadzi wejście do podziemi kościoła, w którym umieszczono makietę dawnego Poznania. Odbywającym się prezentacjom multimedialnym, towarzyszy komentarz historyczny.

Na samym wzgórzu wznosił się zamek książęcy, z którego pozostała już tylko niewielka część, fragmentami zrekonstruowana. Mieści się w niej Muzeum Sztuk Użytkowych. Od kilku lat istnieją plany odbudowy całego zespołu zamkowego. Zamek zbudowano w okresie panowania Przemysła I lub jego syna Przemysła II, który pierwszy uczynił białego orła godłem państwa. Ten fakt upamiętnia tablica na froncie budowli. Między innymi w murach zamku miał miejsce hołd pruski złożony przez mistrza zakonu przed Janem Olbrachtem.

W okolicach ulicy Wronieckiej zrekonstruowany został fragment dawnych murów obronnych otaczających cały obszar Starego Miasta. Pierwotnie o długości 1,7 tys. metrów. Rozmieszczono w nich cztery bramy wejściowe Wroniecką, Wielką, Wodną i Wrocławską oraz trzydzieści pięć baszt. Większą część murów rozebrano na początku XIX wieku. Przy murach od strony północnej znajdowała się dzielnica żydowska obejmująca okolice dzisiejszych ulic Żydowskiej, Szewskiej i Mokrej. Pozostałością dzielnicy żydowskiej jest neoromański budynek nowej synagogi z 1907 roku mogącej pomieścić około 1,2 tys. wiernych. W czasie ostatniej wojny hitlerowcy przekształcili go w pływalnię. Na miejscu fragmentów historycznych murów synagogi powstanie Centrum Judaizmu i Dialogu mieszczące Muzeum Historii Poznańskich Żydów, pomieszczenie modlitewne, salę Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, salę koncertowo-teatralną i restaurację.

Nieco dalej wznosi się Wzgórze świętego Wojciecha, miejsce dawnej osady książęcej. Usytuowana jest tu świątynia świętego Wojciecha, wymieniana w dokumencie z 1244 roku, odrestaurowana po zniszczeniach 1945 roku w postaci z XV, XVI wieku, nazywana „Skałką poznańską”. Posiada trzynawowe wnętrze, pseudohalowe z polichromią Antoniego Procajłowicza z 1912 roku, zachowane portrety trumienne i blachy herbowe z XVII i XVIII wieku, w bocznych ołtarzach cenne stare obrazy i część środkową wielkiego ołtarza w stylu późnogotyckiej szkoły Wita Stwosza. Spoczywają tu dr Karol Marcinkowski, znany XIX-wieczny lekarz, filantrop i wielki społecznik, zmarły w 1846 roku, Józef Wybicki, autor słów hymnu narodowego, pułkownik Andrzej Niegolewski, uczestnik szarży polskich szwoleżerów pod Somosierrą, kompozytorzy Feliks Nowowiejski i dr Heliodor Święcicki, założyciel i pierwszy rektor Uniwersytetu Poznańskiego. „Skałka poznańska” utworzona została na wzór krakowskiej Skałki, nazwa przyjęła się odkąd w 1923 roku, ksiądz Bolesław Kościelski, ówczesny proboszcz parafii świętego Wojciecha, przeniósł do kościoła prochy Karola Marcinkowskiego.

Po przeciwnej stronie wzgórza wzniesiony został barokowy kościół świętego Józefa i klasztor Karmelitów Bosych. Zakon został skasowany przez władze pruskie w roku 1801, klasztor przeznaczono pod potrzeby wojskowe, świątynię zmieniono w kościół garnizonowy. Obiekt został zniszczony w okresie ostatniej wojny, następnie odbudowany, obecnie stanowi sanktuarium świętego Józefa. W kruchcie zwiedzający kościół przystają między innymi nad płytą pamiątkowa Mikołaja Skrzetuskiego, jednego z darczyńców kościoła, który posłużył Henrykowi Sienkiewiczowi za pierwowzór bohatera powieści „Ogniem i mieczem”, Jana Skrzetuskiego.

W sąsiedztwie kościoła znajduje się, założony w 1808 roku, cmentarz starofarny, obecnie Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan. Główna jego część z najstarszymi pomnikami nagrobnymi z 1810 roku, zlokalizowana została na szczycie. Na północnym stoku wzgórza dominuje okazały pomnik Armii Poznań, autorstwa profesor Anny Rodzińskiej przy współpracy rzeźbiarza, Juliana Boss-Gosławskiego i architekta, Józefa Iwańskiego. Okazały monument nawiązuje do bitwy nad Bzurą, toczonej od 9 do 16 września 1939 roku, największej bitwy Wojny Obronnej Polski, w której główną rolę odegrała Armia „Poznań”, dowodzona przez generała Tadeusza Kutrzebę. Artyści porównali polskie wojsko do delikatnych bagnetów przytłoczonych masywem hitlerowskich formacji militarnych. Jeszcze bardziej na północ wznosi się wzgórze nazywane Cytadelą z pozostałościami dawnej twierdzy pruskiej.

Na zachód od starówki ukształtowało się późniejsze centrum współczesnego Poznania. Obok Góry Przemysława na uwagę turystów zasługuje, zlokalizowane przy ulicy Marcinkowskiego, Muzeum Narodowe z cennymi zbiorami obrazów Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Jana Matejki, malarstwa europejskiego, głównie holenderskiego, włoskiego i hiszpańskiego, a także eksponatami sztuki sakralnej.

Przy placu Wolności Biblioteka Raczyńskich, budynek klasycystyczny z 1829 roku, jeden z ładniejszych zabytków Poznania, jego kolumnada nawiązuje do wschodniej fasady Luwru. Stąd zdążając na południe, dochodzi się do ulicy Półwiejskiej, przy której znajduje się Stary Browar, potężna budowla z XIX wieku, po rewitalizacji przekształcona w nowoczesne centrum łączące funkcje handlowe, biznesowe i kulturalne. Organizowane są tu między innymi spektakle taneczne, operowe, wystawy, festiwale, pokazy filmowe. Nowoczesny i wielofunkcyjny zespół budynków, został wielokrotnie nagradzany w międzynarodowych konkursach architektonicznych.

Charakterystyczną budowlą w rejonie placu Mickiewicza i ulicy Święty Marcin jest potężny Zamek Cesarski, zbudowany na początku XX wieku w stylu neoromańskim dla ostatniego cesarza niemieckiego i króla Prus Wilhelma II. Obecnie mieści Centrum Kultury Zamek, jest siedzibą różnych instytucji i organizacji kultury, stanowi też siedzibę muzeum Powstania Poznańskiego Czerwiec 1956. Niedaleko ustawiony został pomnik Poznańskiego Czerwca, w sąsiedztwie warte uwagi są również historyczne budynki Uniwersytetu Adama Mickiewicza.