Założony przez hitlerowskie Niemcy zespół obozów koncentracyjnych i obozów zagłady na terenie Oświęcimia i pobliskich miejscowości istniał w latach 1940-1945. Jest to jedyny obóz koncentracyjny znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, figuruje pod oficjalną nazwą Auschwitz-Birkenau.
Przez cały okres istnienia obozu w Oświęcimiu hitlerowcy wymordowali tu setki tysięcy Żydów, Polaków, Romów i Rosjan, a w sąsiednim obozie śmierci w Brzezince liczbę ofiar oblicza się na około milion.
Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka zostało utworzone 2 lipca 1947 r. ustawą polskiego Sejmu. Muzeum obejmuje obszar 191 ha, z czego na Auschwitz I przypada 20 ha, a na Auschwitz II Birkenau 171 ha. W części poobozowych bloków od 1960 r. umieszczano tzw. wystawy narodowe, tworzone z inicjatywy byłych więźniów z krajów, zrzeszonych w Międzynarodowym Komitecie Oświęcimskim. Przedstawiały one przede wszystkim los obywateli tych państw, z których naziści kierowali do KL Auschwitz transporty z deportowanymi.
Na terenie obozu Birkenau starano się zachować stan zbliżony do oryginalnego. Jedynym nowym elementem jest tu Pomnik Ofiar Obozu, odsłonięty w 1967 r.