Czy wiedzieliście, że niezwykłe i wyjątkowe zwyczaje w Polsce zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO? To cztery dobra:
- Szopkarstwo krakowskie (w 2018 r.),
- Kultura bartnicza (w 2020 r.),
- Tradycja układania kwietnych dywanów (w 2021 r.),
- Sokolnictwo (w 2021 r.).
Barwne procesje Bożego Ciała – kwietne dywany
Obchody święta Bożego Ciała to świetna okazja aby poznać i zobaczyć „na żywo” jeden z tych zwyczajów, który towarzyszy barwnym procesjom przeprowadzanym w tym świątecznym dniu. To tradycja układania dywanów kwiatowych, która stała się ciekawą i barwną atrakcją turystyczną. Religijne uroczystości Bożego Ciała w taki szczególny sposób obchodzone są w Spycimierzu w województwie łódzkim oraz w czterech wsiach w województwie opolskim: Olszowej, Zimnej Wódce, Zalesiu Śląskim i Kluczu.
Współczesne uroczystości Bożego Ciała obchodzone są w czwartek po uroczystości Trójcy Świętej. Jest to święto ruchome, wyznaczane w 60 dni po Wielkanocy, najwcześniej 21 maja, najpóźniej 24 czerwca. Ta barwna procesja prowadzona jest przez księży z danej parafii. Uczestnicy procesji odwiedzają miejsca ważne sakralnie, przede wszystkim krzyże i kapliczki. Na drodze procesji są ustawiane cztery ołtarze polowe, przy których procesja zatrzymuje się. Tam wierni słuchają ewangelii. Droga, którą idzie procesja, jest przyozdabiana gałązkami i kwiatami. Uczestniczące w procesji dzieci w strojach ludowych posypują kwiatami drogę, wszyscy śpiewają pieśni i litanie. Szczególnie atrakcyjnie prezentuje się to święto w Spycimierzu. Tworzone są tam kwietne dywany, których tradycja sięga 200 lat. Spośród innych procesji Bożego Ciała obchodzonych w kraju wyróżnia ją wyznaczenie trasy procesji kwietnym dywanem usypywanym w celu oddania czci Bogu, który według tradycji ludowej tego dnia „schodzi z ołtarzy”.
Szopkarstwo krakowskie
Pierwszy wpis na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO z Polski dotyczył szopek krakowskich (wpisane w 2018 roku). Szopkarstwo krakowskie jest tradycyjnym rzemiosłem, które przekazywane jest z pokolenia na pokolenie zapewniając jego nieustanne trwanie od XIX wieku. Jest ono ściśle związane z Krakowem, w którym rokrocznie organizowany jest Konkurs Szopek Krakowskich, podczas finału którego możecie podziwiać te wspaniałe rękodzieła.
Kultura bartnicza
Obejmuje wiedzę, umiejętności, praktyki i wierzenia, które związane są z chowem dzikich pszczół w żywych pniach drzew (barciach) lub ściętych pniach drzew bartnych (ulach kłodowych). Polscy bartnicy wykazują się niezwykłą starannością, aby stwarzać pszczołom warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych, a jednocześnie nie ingerując w ich cykl życia.
Sokolnictwo
Dzięki wyjątkowym walorom naszego kraju w postaci znacznych powierzchni lasów i łąk panują tu dobre warunki do organizowania polowań, a łowiectwo i myślistwo mają bogatą, głęboko zakorzenioną tradycję. Jedną z bardziej szlachetnych form tych polowań jest sokolnictwo, które w Polsce pojawiło się około X wieku. Współcześni sokolnicy to nie tylko myśliwi, ale także hodowcy, którzy rozpoczęli reintrodukcję sokoła wędrownego. Kultywują tradycję układania i hodowli ptaków łownych. I właśnie polskie sokolnictwo jako żywa tradycja w 2021 roku została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Dywany kwiatowe na Boże Ciało
Dywany kwiatowe na Boże Ciało
Sokolnictwo
Sokolnictwo
Bartnictwo
Bartnictwo
Szopkarstwo krakowskie
Szopkarstwo krakowskie
W rozumieniu Konwencji UNESCO dziedzictwo niematerialne to zwyczaje, przekaz ustny, wiedza i umiejętności oraz związane z nimi przedmioty i przestrzeń kulturowa, które są uznane za część własnego dziedzictwa przez daną wspólnotę, grupę lub jednostki. Ten rodzaj dziedzictwa jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i ustawicznie odtwarzany przez wspólnoty i grupy w relacji z ich środowiskiem, historią i stosunkiem do przyrody. Dla danej społeczności dziedzictwo niematerialne jest źródłem poczucia tożsamości i ciągłości.
W naszym kraju jest wiele takich dóbr. Znajdziecie je na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego, prowadzonej przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Obecnie znajduje się na niej 49 wpisów.
