Małopolskie

Odlotowa Małopolska

Od wieków rozbrzmiewa dramatycznie urywającym się hejnałem w Krakowie oraz barwnymi opowieściami zaklętymi w drewnie, cegle i kamieniu wiekowych chałup, świątyń, dworów i zamków. Kusi wspaniałymi skarbami podziemnej Wieliczki i Bochni, czarując maestrią dzieł sztuki oraz urodą potrzaskanych wiekami historii potężnych niegdyś warowni. Delikatnie szumi spienionymi wodami Dunajca, Popradu i Wisły, ale też szemrze falami jezior: Czorsztyńskiego, Rożnowskiego, Czchowskiego czy Mucharskiego. Fascynuje barwną legendą Tatr, ale też wybornie smakuje – przednim winem oraz wyśmienitym regionalnym jadłem.

Tatry, najbardziej znane i najpopularniejsze polskie góry, choć odwiedzają je miliony turystów, nadal pozostają „mistycznym” miejscem Małopolski. To nie tylko Morskie Oko, Kasprowy Wierch, Giewont, doliny Chochołowska i Kościeliska, ale także ścieżki mniej wydeptane. Od groźnych turni i skalnych baszt po ukwiecone krokusami doliny szybują z wiatrem opowieści o hardych harnasiach snute ongiś przez Sabałę, niezrównanego podhalańskiego gawędziarza. Wciąż również płyną wycyzelowane strofy Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz góralskie nuty przetworzone w arcydzieła Karola Szymanowskiego i Wojciecha Kilara. Zakopane wita wszystkich, zarówno tych chcących niespiesznie pospacerować po Krupówkach i odpocząć w luksusowych hotelach jak i piechurów czy narciarzy, na których czekają wysokogórskie ścieżki oraz malownicze nartostrady.

Na tej niezwykłej ziemi nadal można zajrzeć do prostej bacówki, pobyć w wysokogórskich schroniskach, ale również spróbować odnaleźć miejsce, gdzie od wieków śpią rycerze oraz króluje Ludźmierska Gaździna.

Kunszt i uroda w drewnie zaklęte

Małopolska to świetne miejsce, by ujrzeć skarby z drewna wyciosane. W tym imponującym skarbcu odnajdziemy 255 niezwykłych pereł, nanizanych na cudownej urody Szlak Architektury Drewnianej. Osiem z nich – kościoły w Binarowej, Dębnie Podhalańskim, Lipnicy Murowanej i Sękowej oraz cerkwie w Powroźniku, Owczarach, Kwiatoniu i Brunarach Wyżnych – docenił świat wpisując na listę światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO. I warto wspomnieć, że świątynie te otwarte są przez cały rok.

A przecież tych pereł, hojnie rozrzuconych po małopolskiej ziemi, jest znacznie więcej. Kunszt dawnych mistrzów siekiery, piły, dłuta i pędzla doprowadzi na zakopiańską Jaszczurówkę, do Banicy, Hańczowej, Iwkowej, Sobolowa czy Trybsza. Wędrując ścieżką artystycznej wizji ujrzymy Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, a także malownicze skanseny w Zubrzycy Górnej, Sidzinie, Zawoi, Dobczycach, Nowym Sączu… Tylko w ten bowiem sposób odnajdziemy wyjątkowe dzieła sztuki, malownicze kościoły, baniaste cerkwie, rozłożyste dwory i skromne dworki, a także drewniane wille, należące do najcenniejszych zabytków małopolskiej kultury materialnej.

Ekstremalna atrakcje i niezapomniane widoki

Lot na paralotni, skok ze spadochronem, ekstremalny zjazd na rowerze z góry, skok na linie, wspinanie na pionowe skalne ściany, spacer podniebną granią, a może szybki jak błyskawica, rozpędzający się do 142 km/h, 77-metrowy Hyperion w Energylandii? Kto w Małopolsce szuka emocji i adrenaliny, na pewno je znajdzie.

O szybsze bicie serca może również przyprawić spływ Przełomem Dunajca. To nie tylko efekt wartko płynącej górskiej rzeki „wdzierającej” się na drewniane tratwy, ale także bajkowy widok na osławione pienińskie szczyty – Trzy Korony i Sokolicę. Spore, choć nieco inne, emocje gwarantuje także spływ Popradem.

Komu niestraszne tajemnicze komory, mroczne chodniki, dziwne skrzypienia i odgłosy, wybierze się zapewne do Kopalni Soli w Wieliczce, cudu natury wykutego rękami ludzi. Pod ziemią czekają wykute w soli komory rozbrzmiewające muzyką Chopina, słone rzeźby, solne bałwany, szmaragdowe jeziora, trasy turystyczna i górnicza, a nawet uzdrowisko, karczma i komfortowy nocleg w komorze leczniczej z podziemną tężnią solankową i czytelnią. Przeprawę łodzią, będącą jednocześnie wyjątkową w skali świata atrakcją, przez zalaną solanką komorę, ale też liczne trasy multimedialne i noclegi oferuje również Kopalnia Soli w Bochni. Tak więc w kopalniach tych, wpisanych na prestiżową Listę UNESCO, atrakcji również nie brakuje. Gdy jeszcze uświadomimy sobie, ile metrów ziemi znajduje się nad naszymi głowami, skok adrenaliny gwarantowany!

Śladami Świętego Jana Pawła II

4,5 km i 14 obiektów liczy Szlak Karola Wojtyły w Wadowicach. Odnajdziemy na nim m.in. multimedialne Muzeum Dom Rodzinny Jana Pawła II (z odtworzonym ma piętrze niewielkim mieszkaniem Wojtyłów), Bazylika Ofiarowania NMP (miejsce chrztu, I Komunii św. i bierzmowania późniejszego papieża), rozciągający się przed świątynią Rynek (dziś Plac Jana Pawła II), przez który codziennie chodził do szkoły, synagogę, ale także dawną Cukiernię Karola Hagenhubera, gdzie Karol zajadał ukochane kremówki.

Sanktuarium Pasyjno-Maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, od 400 lat jest miejscem pielgrzymek do cudownego obrazu Maryi Kalwaryjskiej, który „uzdrawia, króluje i pociesza”. Często nawiedzał je Karol Wojtyła. Na kompleks, zwany polską Jerozolimą, a położony malowniczo na Pogórzu Makowskim, składa się nie tylko Bazylika Matki Bożej Anielskiej, klasztor oo. Bernardynów, ale także zespół kilkudziesięciu malowniczych kaplic i kościołów dróżkowych oraz manierystyczny park. Raz w roku Kalwaria Zebrzydowska powraca do czasów biblijnych, przeżywając śmierć Chrystusa w czasie widowiskowego Misterium Męki Pańskiej. Kto jednak chce kroczyć ścieżkami Karola Wojtyły po Małopolsce, musi być przygotowany na długi pobyt w… regionie. Niewiele jest bowiem miejsc, których przyszły Jan Paweł II nie odwiedził.

Aktywnie – Małopolska z siodełka

Ścieżki rowerowe to świetny sposób na zmierzenie się z ogromem atrakcji Małopolski. To nie tylko setki kilometrów tras spod znaku VeloMałopolska, ale także tysiące kilometrów ścieżek – o bardzo różnym stopniu trudności – wiodących w najbardziej odległe zakątki Małopolski. Nowoczesnych i bezpiecznych. To również specjalne Miejsca Przyjazne Rowerzystom, niezapomniane widoki oraz wspaniała przygoda.

VeloDunajec, szlak uchodzący za najpiękniejszy w Polsce, ma blisko 250 km długości. Rozpoczyna się w Zakopanem, a kończy w Wietrzychowicach, gdzie Dunajec wpada do Wisły. Ścieżka przecina siedem pasm górskich, dociera przed siedem potężnych warowni, a także objeżdża trzy duże jeziora. Łączy się ze Szlakiem Wokół Tatr, częściowo ma wspólny przebieg z VeloNatura / EuroVelo 11, a w Wietrzychowicach spotyka się z Wiślaną Trasą Rowerową.

Małopolski odcinek Wiślanej Trasy Rowerowej wiedzie doliną Wisły – z Jawiszowic do Szczucina. Po drodze m.in. Oświęcim i Muzeum Auschwitz-Birkenau, królewski Kraków i Zamek Królewski w Niepołomicach, uroczy Hebdów, a także Muzeum Drogownictwa w Szczucinie.

Przez Małopolskę przebiega również VeloMetropolis, czyli małopolski odcinek EuroVelo 4 (z Jawiszowic do Jodłówki Wałki – łączy m.in. Tarnów, Kraków i Oświęcim; 220 km), a także VeloNatura, czyli małopolski odcinek EuroVelo11 (z Muszyny do Kościelca; 271 km), VeloPradnik, VeloSkawa, VeloRaba, VeloRudawa…

Absolutną „wisienką na torcie” regionu jest małopolska część Szlaku Orlich Gniazd, eksponującego najpiękniejsze warownie oraz cudownej urody wapienne ostańce Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Oprócz Wawelu, który inicjuje trasę w Małopolsce, dotrzemy przed bramy warowni m.in. w Korzkwi, Ojcowie, Pieskowej Skale, Rabsztynie, a jeśli zdecydujemy się na lekkie „odbicie” także zamku Tenczyn w Rudnie. Szlak ten można pokonać również pieszo lub samochodem.

Małopolskę przecinają setki szlaków i ścieżek. Nie tylko rowerowych, ale także pieszych, konnych, samochodowych. Wśród nich Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej, Szlak Kultury Wołoskiej, Południowo-zachodni Szlak Cysterski, Główny Szlak Beskidzki, Szlak Rzemiosła Tradycyjnego, Małopolski Szlak Stylu Romańskiego, Małopolski Szlak Sztuki Gotyckiej, a także Srebrny Szlak Gwarków Olkuskich oraz Smoczy szlak po Krakowie.

Dla smakoszy i koneserów

Kuchnia w Małopolsce to harmonijne i cudowne zarazem połączenie niezwykłych smaków. Tradycyjnych i tych bardziej nowoczesnych. Różnorodne doświadczenia, tradycje i burzliwe losy, sprawiły, że region może szczycić się dzisiaj aż 230 przysmakami i specjałami, które trafiły na krajową listę produktów regionalnych, a 14 gości na prestiżowej liście unijnych certyfikatów Chroniona Nazwa Pochodzenia lub Chronione Oznaczenie Geograficzne.

Kulinarną wędrówkę po Małopolsce można zacząć od Małopolskiej Trasy Smakoszy. Reprezentuje bowiem różne tradycje i style kulinarne – od podhalańskiej kwaśnicy, moskoli i bryjki poprzez pienińską bryndzonkę, gałuski i fizoły ze śliwkami, aż po prażuchę, żur, zawijańce Krakowiaków oraz łemkowskie zalewajki i fuczki. Po drodze można również spróbować pogórzańskich prołzioków i kaszanki, beskidzkich kołaczy i kapusty z grochem, a także lachowskiej maczanki oraz łazanek.

Małopolska to raj dla koneserów wyśmienitych mięs, ryb, serów, owoców, warzyw… Wszystkich tych co lubią dania tradycyjne oraz te z nutką nowoczesności.

Pod małopolskim niebem rodzą się również wyśmienite winne grona. Choć o winiarskich tradycjach, których serce biło w średniowiecznych klasztorach, przypomniano sobie całkiem niedawno to jednak efekty są już widoczne. Dzięki temu już dzisiaj można wypić lampkę doskonałego wina z widokiem np. na… Tatry, Gorce czy Ziemię Tarnowską. Poszukując przy okazji nut owocowych i kwiatowych.

Małopolski Szlak Winny to zachęta nie tylko do poznania kilkudziesięciu winnic i ich właścicieli, ale także do odkrycia regionów, w których tak pięknie rozwinęły się winorośle. Szczególną do tego okazją są Dni Otwartych Winnic oraz liczne imprezy realizowane w ramach projektu ENOtarnowskie. To właśnie okolice Tarnowa są bowiem jednym z najbardziej aktywnych i najszybciej rozwijających się regionów winiarskich w Małopolsce.

Małopolska – skarbów nie ukrywa

Małopolska to region, który w swoim skarbcu ma wyjątkowe klejnoty. Nie chowa ich jednak przed gośćmi, a stara się nimi dzielić. By każdy mógł je zobaczyć, dotknąć, a nawet posmakować.