Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy zostały wpisane na listę UNESCO w 2001 roku. Mają zarówno niezwykłą historię ich budowy, jak i perfekcję konstrukcji szachulcowej oraz wspaniałe wykończenie wnętrza polichromiami. Jednym z momentów, kiedy szczególnie warto odwiedzić te wnętrza, są sławne koncerty organowe.
Powstały w II poł. XVII w., w następstwie pokoju westfalskiego. Wtedy to katolicki cesarz Ferdynand III Habsburg przyznał śląskim luteranom (nie bez silnego wpływu protestanckiej Szwecji) prawo do wybudowania Kościołów Pokoju. Powstały drewniane i niepozorne na zewnątrz, a ogromne i kilkukondygnacyjne w środku świątynie. Kościół w Jaworze ma 43,5 metrów długości, 14 metrów szerokości, 15,7 metrów wysokości – i mieści 6000 osób, a kościół w Świdnicy ma 44 metry długości, 30,5 metrów szerokości i mieści 7500 osób, z czego aż 3000 to miejsca siedzące.
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy mają zarówno niezwykłą historię ich budowy, jak i perfekcję konstrukcji szachulcowej oraz wspaniałe wykończenie wnętrza polichromiami. Warto nadmienić, że w obu miastach kościoły są nadal w posiadaniu bardzo nielicznych gmin protestanckich.
Rozgrywające się w XVII w. na terenach krajów niemieckich konflikty o podłożu religijnym i politycznym zakończyły się na terenie Śląska tak zwanym Pokojem Westfalskim z roku 1648. Śląscy protestanci, popierani przez Szwecję, wynegocjowali prawo do postawienia trzech nowych kościołów. Kościoły odebrane protestantom nie zostały zwrócone. Cesarz Austrii Ferdynand zezwolił na budowę świątyń w miastach Glogau (Glogów), Schweidnitz (Swidnica) i Jauer (Jawor). Dwa z trzech kościołów stoją do dziś, głogowski zbór spłonął w roku 1758.
Aby ewangelicy nie budowali budowli reprezentacyjnych, a już w żadnym wypadku obronnych, urzędnicy postawili architektom szereg warunków. Wolno było użyć tylko materiałów nietrwałych, a więc drewna i gliny, a budowla musiała się znajdować z dala od miasta, nie wolno było postawić wieży i używać dzwonów. Koszty budowy miały pokryć zubożone gminy ewangelickie. Dopiero po 1707 r. na mocy konwencji z Altranstadt zezwolono na budowę dzwonnic.
Protestanci postarali się wybrnąć z trudnej sytuacji w najlepszy możliwy sposób. Wrocławski architekt Albrecht von Saebisch zbudował jedne z największych kościołów drewnianych na świecie. Zbudowane w technologii muru pruskiego w latach 1654 do 1655 (Jawor) i 1656 do 1658 (Świdnica) budynki mają powierzchnię odpowiednio 1180 m² i 1.090 m² . Wierni mogą się modlić na kilku poziomach. Proste w swym kształcie wnętrze zostało około 10 lat po wybudowaniu ozdobione malowidłami. Barokowe w stylu ornamenty roślinne, odwzorowania śląskich herbów oraz obrazy z życia szlachty i sceny biblijne wymalowali w Świdnicy Christoph Kalicki i Christian Süßenbach, a w Jaworze Georg Flegel.
Szczególnie znane z jakości dźwięku są organy z kościoła w Świdnicy. Od roku 2000 organizowany jest tam corocznie festiwal muzyki skomponowanej przez Jana Sebastiana Bacha – „Międzynarodowy Festiwal Bachowski”.