Na wycieczkę do polskich sanktuariów

Polska słynie z pięknych miejsc szczególnego kultu związanego z wydarzeniem nadprzyrodzonym, relikwiami lub cudownym wizerunkiem. Są to przeważnie świątynie wzniesione na pamiątkę objawienia czy w celu oddawania czci relikwiom lub wizerunkom. Sanktuaria jako ośrodki kultu i miejsca święte należą do kulturowego i duchowego dziedzictwa, są także ośrodkami ruchu pielgrzymkowego. 

Architektura ich często zachwyca. Część z nich to skarbnice historii i wybitnych dzieł sztuki, nierzadko zanurzone w bujnej przyrodzie. Miejsca modlitwy i medytacji, ale też wielu odkryć natury estetycznej. Polskie sanktuaria warto odwiedzić również wycieczkowo.

Pomniki Historii

Sanktuarium wraz z klasztorem oo. Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie to jeden z najcenniejszych kompleksów zabytkowych w kraju. Otoczony potężnymi murami fortecznymi – Wałami Jasnogórskimi przechowuje w tutejszych muzeach zabytki będące dobrą lekcją historii Polski od XIV w. aż po czasy współczesne oraz bezcenną skarbnicą sztuki. Dlatego właśnie figuruje na liście Pomników Historii.

Podobnie jak Sanktuarium Maryjne w Świętej Lipce, zwane Częstochową Północy. To obiekt zabytkowy niezwykłej wartości, zaliczany do najwspanialszych okazów późnego baroku w Polsce. Zespół architektoniczny złożony z kościoła, krużganku i klasztoru, posiada zachowaną w stanie prawie nie zmienionym bogatą i różnorodną dekorację. Składają się na nią rzeźby w kamieniu i drewnie, malarstwo ścienne i obrazy na płótnie, wyroby złotnicze i snycerskie oraz rzadko spotykane w takiej obfitości dzieła artystycznego kowalstwa i ślusarstwa. Do tego dodać trzeba malownicze położenie na dnie doliny w obramowaniu lasów, nad jeziorem Dejnowa. W lesie niedaleko Świętej Lipki wznosi się zabytkowy słup graniczny z 1750 r. Rozdziela on Mazury i Warmię, czyli dawne Prusy Książęce od Prus Królewskich. Blisko stąd do Krainy Wielkich Jezior, Kętrzyna z odbudowanym po wojnie zamkiem gotyckim, budynkiem dawnej loży masońskiej i Starej Synagogi, Wilczego Szańca – dawnej kwatery głównej Hitlera.

Poznajcie też inne obiekty i miejsca sakralne, które znalazły się w wykazie Pomników Historii jako jednej z pięciu form ochrony zabytków. Oprócz Sanktuarium wraz z klasztorem oo. Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie i Sanktuarium Maryjne w Świętej Lipce są to:

• – zespół kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha w Białymstoku,
• – dawne opactwo Kanoników Regularnych w Czerwińsku nad Wisłą,
• – zespół katedralny we Fromborku,
• – zespół pocystersko-katedralny Gdańsku-Oliwie,
• – katedra pw. Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w Gnieźnie,
• – zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Gostyniu-Głogówku,
• – pocysterski zespół klasztorny w Gościkowie-Paradyżu,
• – prawosławny klasztor św. Onufrego w Jabłecznej,
• – kościół ewangelicko-augsburski pw. Ducha Świętego, zwany Kościołem Pokoju w Jaworze (także UNESCO),
• – krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskiej (także UNESCO),
• – zespół katedralny w Kamieniu Pomorskim,
• – zespół dawnego pałacu biskupiego oraz katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach,
• – kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Klępsku,
• – założenie dawnego klasztoru cystersów, późniejszej letniej rezydencji książąt pomorskich i domeny państwowej w Kołbaczu,
• – zespół dawnego opactwa cystersów w Krzeszowie,
• – zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie,
• – zespół dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie nad Wartą,
• – pobenedyktyński zespół klasztorny w Legnickim Polu,
• – zespół klasztoru o.o. Benedyktynów w Leżajsku,
• – zespół opactwa benedyktynów w Lubiniu,
• – Bazylika Katedralna (dawna Kolegiata Prymasowska) pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Łowiczu,
• – kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Małujowicach,
• – zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy w Nysie,
• – drewniany kościół odpustowy pw. św. Anny w Oleśnie,
• – zespół kolegiaty pod wezwaniem św. Marcina Biskupa w Opatowie,
• – kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciel w Orawce,
• – zespół pocystersko-katedralny w Pelplinie,
• – Wzgórze Tumskie w Płocku,
• – kolegiata pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Pułtusku,
• – zespół klasztorny Bernardynów w Radomiu,
• – zespół cerkwi pw.św.Paraskewy w Radrużu (także UNESCO),
• – zespół pokamedulski Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach,
• – opactwo św. Wojciecha Mniszek Benedyktynek w Staniątkach,
• – zespół kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Świata w Stargardzie Szczecińskim,
• – zespół klasztorny Sióstr Klarysek w Starym Sączu,
• – zespół sanktuarium Matki Pokoju w Stoczku Klasztornym,
• – kościół pod wezwaniem św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu,
• – zespół dawnego klasztoru Norbertanek w Strzelnie,
• – zespół opactwa cystersów w Sulejowie,
• – klasztor męski Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu,
• – Katedra pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Wacława Męczennika w Świdnicy,
• – zespół Kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Świętej Trójcy, zwanego Kościołem Pokoju w Świdnicy (także UNESCO),
• – pobenedyktyński zespół klasztorny na Łysej Górze w Nowej Słupi,
• – kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Szalowej,
• – zespół dawnego opactwa cysterek w Trzebnicy,
• – zespół archikolegiaty pw. NMP i św. Aleksego w Tumie,
• – zespół opactwa Benedyktynów w Tyńcu,
• – zespół zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach w Warszawie,
• – zespół opactwa Cystersów w Wąchocku,
• – zespół kolegiaty pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wraz z reliktami kościoła pw. św. Mikołaja w Wiślicy,
• – Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku,
• – poaugustiański zespół klasztorny w Żaganiu.

Na liście UNESCO

Kalwaria Zebrzydowska jako zabytkowy zespół architektoniczno-krajobrazowy i pielgrzymkowy – Bazylika, Klasztor OO. Bernardynów i Dróżki – będący unikalną wartością kulturową, przyrodniczą i kultową, został jako jedyna na świecie kalwaria, a jest ich w samej Europie ponad tysiąc, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Poza tym znajduje się również w poczcie Pomników Historii. Bazylika Matki Boskiej Anielskiej wzniesiona w stylu manieryzmu niderlandzkiego, została następnie rozbudowana w stylu barokowym przechodzącym w rokoko. Cały kompleks zajmuje aż 160 ha krajobrazowego parku pielgrzymkowego malowniczo rozciągniętego pomiędzy górami Żar i Lanckorońska. To miejsce idealne do wędrówek, a w niedalekiej okolicy znajdują się Wadowice z domem rodzinnym JPII, park rozrywki Energylandia w Zatorze czy Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

Niezwykłe kubatury

Największą świątynią w Polsce, a zarazem ósmą pod tym względem w Europie i dwunastą na świecie jest Sanktuarium MB Licheńskiej w Licheniu Starym. Budowana przez przeszło dekadę na przełomie ostatnich dwóch wieków ma powierzchnię aż 23 tys. m², długość 139 m, 77 m szerokości (wraz z kaplicami bocznymi). Na 141,5-metrowej wieży znajdują się dwa tarasy widokowe – na wysokości 114 i 98 metrów, skąd rozciąga się widok na 30 km. Wzorowana (poniekąd) na tej w Bazylice św. Piotra w Rzymie kopuła ma 25 m średnicy i 45 m wysokości. W bazylice licheńskiej rozbrzmiewa największy w Polsce, czwarty w Europie i trzynasty na świecie zespół organów, posiadający razem 157 głosów i składający się z pięciu instrumentów. Świątynia może pomieścić 30 tys. wiernych, a plac przed nią – 250 tys. Okolice obfitują w lasy i jeziora, a w pobliżu warto zobaczyć najstarszy drogowskaz w Polsce – kamienny słup z 1151 roku koło kościoła św. Bartłomieja, łuk triumfalny na cześć Napoleona Bonaparte w Ślesinie i, nieco dalej legendarną Mysią Wieżę w Kruszwicy nad jeziorem Gopło.

Formę przypominającą statek ma budynek Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach. Nowoczesne, gustowne, nie przeładowane wnętrze przenika światło wydobywające pełne symboliki motywy żywiołów. Obecność kościoła już z oddali sygnalizuje wieża kojarząca się z latarnią morską. Na jej szczyt można wjechać za darmo windą, a przez szklaną ścianę podziwiać przy dobrej pogodzie nawet szczyty Tatr. U podnóża są dobre tereny spacerowe, a nawet placyk zabaw dla dzieci. Oczywiście najbliższą atrakcją do zwiedzania jest Kraków.