Rzeszów

Rzeszów – cuda nad Wisłokiem

Rewolwer na kule z tabaką oraz dyby na Podziemnej Trasie Turystycznej, zamek-forteca, secesyjne wille, Miś Colargol w Muzeum Dobranocek – Rzeszów oferuje atrakcje dla każdego!

Aż 10 metrów w dół prowadzi Podziemna Trasa Turystyczna „Rzeszowskie Piwnice”. Łączy 25 piwnic i 15 korytarzy w jeden ciąg spacerowy o długości 369 metrów. Ten pozornie krótki odcinek naszpikowany jest atrakcjami sięgającymi czasów średniowiecza. Kopie dybów, rewolwer na kule z pieprzem lub tabaką czy spory zapas węgierskiego, wiekowego już Tokaju to tylko kilka z wielu przedmiotów wyeksponowanych w klimatycznych, ceglanych wnętrzach zdobionych kamiennymi portalami i sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Niespodziankę za jednym z zakrętów trasy stanowią szklane drzwi, przez które można podejrzeć gości eleganckiej restauracji hotelu Ambasadorski, również zajmującej piwnice. Do podziemi schodzi się z trapezoidalnego Rynku, od którego zaczęło się miasto Rzeszów w XIV wieku. Nadał je Kazimierz Wielki rycerzowi i dyplomacie Janowi Pakosławicowi, a ten przyjął potem nazwisko od nazwy miasta. Legenda mówi, że wcześniejsza, znajdująca się nieopodal wieś należała do niejakiego Rzesza, ale początki osadnictwa na tym terenie sięgają 6 tys. lat wstecz.

Koniecznie trzeba zwiedzić

Rynek w Rzeszowie to centralna cześć Starówki. Pośrodku rynku, jak samotny okręt, stoi reprezentacyjny budynek ratusza z XVI wieku (obecny wygląd przyjął pod koniec XIX wieku). Ratusz zdobi rynek, będąc najbardziej charakterystycznym budynkiem w Rzeszowie.

Czerwone spódnice z granatowymi pasami i granatowe, haftowane serdaki Rzeszowianek oraz białe, zdobione czerwoną nicią ubiory drugiej grupy etnicznej, Lasowiaków prezentuje kolekcja Muzeum Etnograficznego im. Franciszka Kotuli w domu nr 6 przy Rynku. Najmłodszych zaciekawi spory zbiór powojennych zabawek. Dzieje miasta opowiada Muzeum Historii Miasta Rzeszowa w kamienicy nr 12.

Zamek Lubomirskich, dziś siedziba Sądu Okręgowego wyróżnia się imponującą, kamienną bryłą fortyfikacji z bastionami, za jakimi się kryje. Bastiony noszą imiona świętych: Franciszka, Andrzeja, Hieronima i Marii, a ich naroża wieńczą wieżyczki. W założeniu zamek miał być realizacją włoskiego, bardzo modnego w czasach renesansu modelu palazzo in fortezza – ufortyfikowanego pałacu. Lokalna legenda zdradza, dlaczego mimo fos i bastionów Rosjanie wdarli się do obiektu bronionego zaciekle przez Konfederatów Barskich. Otóż młynarz Ludera, wybatożony wcześniej przez ówczesną panią na włościach, Joannę Lubomirską, zemścił się na „panach” podpalając most do twierdzy w momencie, gdy Konfederaci przypuścili atak na pozycje wroga, odcinając im drogę powrotu. Wcześniej budowla oparła się najazdowi Tatarów i potopowi szwedzkiemu. W zamku we wrześniu 1939 roku Niemcy przetrzymywali Wincentego Witosa, namawiając go do utworzenia polskiego rządu kolaboracyjnego, na co jednak trzykrotny premier rządów II Rzeczpospolitej nie przystał.

W sąsiedztwie zamku znajduje się letni pałacyk Lubomirskich, a w pobliżu, przy al. Pod Kasztanami ciąg secesyjnych willi. Eklektyczny budynek pod nr 6 jest zdobiony popiersiem Adama Mickiewicza, willa nr 8 jest przykładem stylu szwajcarskiego, a dom pod nr 10 Pod Sową przypomina zameczek, a z frontonu spogląda pyzata twarz-słońce, wykonana w technice sgrafitto.

Świątynie i bajki

Jedyne znane w Polsce grobowce rycerskie zdobione popiersiami zmarłych (a nie jak zazwyczaj prezentujące całe ich postacie) to późnorenesansowe pomniki w miejscu pochówku rodu Rzeszowskich. Znajdują się w najstarszym w Rzeszowie kościele farnym św. Stanisława i św. Wojciecha. Wykonano je prawdopodobnie w warsztacie ucznia Santi Gucciego, nadwornego artysty Zygmunta Starego, Stefana Batorego i Anny Jagiellonki.

Z kolei w zespole klasztornym Ojców Bernardynów pątników przyciąga Sanktuarium Matki Bożej Rzeszowskiej – jej późnogotycka, drewniana figura, przypomina objawienia maryjne na tym miejscu. Korony na długich włosach Maryi wielokrotnie wykradano. W kościele znajduje się mauzoleum rodu Ligęzów, kolejnych po Rzeszowskich właścicieli miasta – Mikołaj Spytek Ligęza, który ufundował klasztor Bernardynów, został pochowany pod progiem świątyni. To Ligęza zapoczątkował budowę zamku, zadbał o godny pochówek Rzeszowskich w Farze, był hojnym fundatorem kościołów, szpitali i przytułków dla ubogich. Największe rzeszowskie świątynie zapraszają w lipcu i sierpniu na Podkarpacki Festiwal Organowy.

Naprzeciwko stoi teatr im. Wandy Siemaszkowej, założony w dawnym budynku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” przez wybitną aktorkę pod koniec II wojny światowej, w którym grali m.in. późniejsi wybitni reżyserzy teatralni Kazimierz Dejmek i Adam Hanuszkiewicz. Na dwóch scenach placówki odbywają się Rzeszowskie Spotkania Teatralne oraz Międzynarodowe Biennale Plakatu Teatralnego. W teatrze mieści się też jedyna w kraju stała galeria prac teoretyka teatru awangardowego, malarza i scenografa Józefa Szajny.

Na najmłodszych czeka, ulokowane w pobliżu Rynku, Muzeum Dobranocek z ulubionymi bohaterami animacji: Misiem Uszatkiem, Misiem Colargolem, Plastusiem od pamiętnika oraz Jackiem i Agatką.

Rekreacji sprzyjają bulwary nad Wisłokiem przecinającym Rzeszów oraz znajdujący się w granicach miasta Rezerwat Lisia Góra, gdzie można pośmigać na rowerze.

Co roku 3 maja organizowane jest Święto Paniagi, czyli głównego deptaka miasta, ul. 3 Maja. W czasach zaboru austriackiego była to ul. Pańska, potocznie określana przez mieszkańców właśnie Paniagą. Każdego roku impreza ma inny temat przewodni, a bogata jest w jarmarki rękodzieła, korowody taneczne, koncerty gwiazd i spektakle.